it russykse haadstik: ferfryskingen fan abe de vries

It Russyske Haadstik: Ferfryskingen

Abe de Vries - Fers2 nû. 5.2, 27 jannewaris 2019

Tristia

fan Osip Mandelstam

In master bin ik yn de grutte keunst fan ’t ôfskied,

    ’t weirinnen foar de klachten yn ’e nacht,

as de oksen tiid as tarring kôgje yn it strie,

    de lêste oere foar de stedswacht slacht.

Ik ha bûgd foar ’t iere kraaien fan ’e hoanne

    oer in rêchsek fol mei spyt, doe’t eagen bang

en read fan ’t gûlen stoarren nei de moanne;

    fertriet fan froulju mong mei Muze’ sang.

Wa seit, dy’t heart dat paden skiede,

    wat lot sok ienlik fierder gean betsjutte mei,

of is it út meneuvels fan de hoannen te rieden,

    sa’t it kearsefjoer op ’e Akropolis seit?

Wêrom’t, as in oare takomst ús besibbet,

    mar oksen kôgje ûnfersteurber yn ’e stâl,

dy hoanne, de heraut fan ’t nije libben,

    opspat út syn wjokken op ’e stedswâl?

En ik rin heech mei ’t lûd fan ’t weeftou.

    De spoel dy’t snoarret, de núnder fan de klos.

Sjoch hoe’t Delia, bleatfoets geande frou,

    smyt har hier sa sêft as dûns fan swannen los.

O, op skriele boaiem reitsje wy yn slom

    en earm yndie oan wurden foar ferrukking.

Alles hat al west, en alles komt werom;

    swiet is inkeld mar it fielen fan werkenning.

Sa sil ’t wêze: ’n tinne, waaksen foarm,

    in iikhoarnfacht allyk, leit útspraat op in skaal

foar in faam dy’t, eangjend foar in stoarm,

    bûcht en freget nei de ein fan it ferhaal.

Mar de Erebus te tantsjen, ús sil ’t neat jaan.

    Froulju hawwe waaks, manlju bline hate.

Kriich sil grif oer ús syn tekens dwaan;

    sy mei’ stjerre wylst se mei de goaden prate.

Abe de Vries - Fers2 nû. 5.3, 10 febrewaris 2019

it russykse haadstik: ferfryskingen fan abe de vries

Suze nane fan Cape Cod

fan Joseph Brodsky

I

De eastlike punt fan it Ryk dûkt yn ’e nacht;

sikaden falle boppe in leech gersfjild stil;

op klassike frontons hâlde ferskiere ynskripsjes de wacht,

wylst it tsjuster it sicht op in lêste krúsbyld benimt

en op de hast lege flesse op tafel.

Ut de lege strjitte syn plysje-auto in refrein

fan Ray Charles’ keyboard tinkelet derhinne as rein.

Krûpend nei in frij strân út it fiere wiet wei

fan ’e oseaan, dolt in krab yn sân en sierskom

en sliept. In ûnbidige klok oan in stiennen toer

rattelet syn skjirre. It gesicht swit sines mei.

De strjitlampen komme fan benaudens om;

regelmjittich ljochtspul,

wite boesgroenknoopkes, iepene oant de mul.

’t Is ferstikkend. It each heint de blink fan in stopljocht

op syn gong de keamer troch nei de drank

yn de nachtkast. Tel falt it hert fuort, mar de doffe bonk

begjint wer, en it bloed, pylgerjend nei fiere oarden,

komt wer op in krusing. It liif, in rjocht

oprôle rûtekaart, lûkt mei in wynbrau nei it Noarden.

Nuver – mar sa is ’t gien - om te tinken oan oerlibjen.

Stof slacht del op meubels, en lingte bûcht in auto

de hoeke om, Euklides of net. En it ferdjippe

tjuster makket goed it missen fan minsken, stimmen

en sa mear, feroaret se troch tûke krêft, ik leau

yn deserteurs net, dy’t oeral foar weirinne,

mar wol yn guon, dy’t no út sicht rekke binne.

’t Is ferstikkend. En fan tsjûke blêden it raspjend lûd

is op himsels al genôch en set dy yn ’t swit.

Wat yn ’t tsjuster in lytse stip liket dêr

kin mar ien ding wêze – in stjer. Boppe it ûnkrûd

op it ferlitten basketballfjild hat in trekfûgel krekt

syn fragile aai lein, yn fan ’e stielene hoep it oplape net.

Der is in rook fan mint no, en fan mignonette.

Abe de Vries - Fers2 nû. 5.4, 24 febrewaris 2019

it russykse haadstik: ferfryskingen fan abe de vries

Suze nane fan Cape Cod

fan Joseph Brodsky

II

As in despoatyske Sjeik, dy’t faaks inkeld ûntrou

oan syn seraglio en al syn lusten allyk

wêze kin as er himsels in nije harem jout,

mei ferskaat, en sûnder tal, bin ik wiksele fan Ryk.

In stap diktearre troch it ûngeriif

fan skerpe brânlucht, droegen op winen

út alle fjouwer hoeken (bid stil as bedoeïnen!)

en, út de kraai syn foardielich stânpunt wei, út fiif.

As in slangebeswarder, as de rottefanger besteld,

ûntkaam ik fluitspyljend oan de griene jannisaren,

fielden myn kloaten fan har twasidige bile de kjeld,

itselde ast wetter ynrinst. En doe, mei de pine

fan it sâlte seewiet as oerfloed yn ’e mûle,

reizge ik oer de line

en sylde skieppewolken yn. Under my bochten

serpentinerivieren, stofdiken, gielestientsjestrjitten,

en oeral yn dy lyts lykjende krochten,

foarinoar oer, mei macht en misbaar,

optúchd foar in plaat yn in boek dat hast út is,

oefenen legers op har eigendunk en hybris,

en alle stêden waarden swart as kaviaar.

En doe woeks it tsjuster tsjûker. Elk ljocht út,

in turbine droane, in kop die ritmysk sear,

as in krab luts romte him werom, tiid syn snút

naam it foaroanplak, en, in westlike stream,

like nei hûs te gean, ferlitten fan alle ljocht,

oanklaaid mei de tarre dêr’t de nacht om sjocht.

Ik foel yn sliep. Doe’t ik wekker waard foar de dei,

wie fêster it magnetysk noarden syn deadlike grip.

Ik oanskôge nije himels, ik seach in nije ierde.

Dy’t tebrutsen wie, net ûngewoan foar platte dingen.

Mear fan Abe de Vries

Ut Mienskar: Sonnetten Doarp, dij binn’ swierrichheden brocht / yn romtes dêr’t wy stikten fan it gnizen.
Ut Mienskar: Sonnetten Men soe in ekspresjonist, in fauvist wêze wolle, / wurkjend yn syn earste blauwe perioade, / mei in toets, op foarbyld fan âlden stuolle
Ferskriftliking en ferboargerliking fan Fryske literatuer: It wurk fan Cor Wielsma (1845-1922)
Yn ’e iensumens fan it Koarnjumer Aldlân Hy siet beknypt tusken ‘klerikaal en liberaal, tusken sosjalist en populist’. Der is lykwols reden om oan te nimmen dat der noch wat oars wie …
‘Fryslâns fee is hearefee, Fryslâns grûn is hearegrûn’ It is even nei healwei njoggenen, de kâlde moandeitejûn fan 18 November 1901, en hy hat tefolle dronken.
Folksskriuwerij en lokale elites yn de Lytse Bouhoeke De Lytse Bouhoeke is yn it midden fan de njoggentjinde ieu in lytse wrâld. Drok ûnderling ferkear fan boeren, skoalmasters, dûmnys, smidden …
Neo-folk as krityk op it kapitalisme Folksferhalen binne, om binnentroch te stekken, sterke stikken dy’t de generaasjes bylâns trochferteld wurde op jierdeisfeestjes.
‘Freonen fan âlds, farwol!’ ‘Ofskie’ is, as ik myn sin sis, ien fan ’e kaaifersen fan Piter Jelles Troelstra.
Indian summer yn in sjaletsy op ’e Twizelerheide Foar it rút Crazy, it hynder sûnder namme, / tjirget tsjin it spantou foar wat gers.
Grand tour God brekt ûnrjochtfeardige rjochters de nekke, / tocht de mem. En liet har soan gean op grand tour.
1 2 3 4 5 6 7 8 9